Экономист-финансист, коомдук ишмер Абдималик Кудайбердиев менен маек

 Редакциядан: Гезитибиздин №11-санында Чолпонбек Абыкеевдин “Бизди экономикалык эмес, руханий ачарчылыктын кризиси басып турат”,- аталышындагы макаласы басылган. Анда көтөрүлгөн көйгөйлөр окурмандар арасында кызуу талкууга алынган. 

2010-жылдын 7-апрелиндеги элдик көтөрүлүштөн кийин жаңы Конституция, парламенттик система боюнча шайланган Жогорку Кеңештин сапары карып, күздө боло турган парламенттик шайлоого санаалуу айлар калды. “Аламан” жакындаган сайын саясый партиялар арасында атаандаштык күч алып, быкый чукумайлар арбып, далай-далай “белдүүмүн” дегендердин беделине доо кетип, эл жүзүн буруп кетип аткандар андан көп.

Интернеттеги айрым маалымат булактарында Д.Медведевдин “Кыргыз Республикасы мамлекет катары жашай айбай кулап калышы, жок болуп кетиши мүмкүн”- деп айканын камтыган маалыматтар бир эмес, бир нече жолу чыга калып жүрөт. 

Президенти тууралуу эч ким атайылап жаман сөз айткысы келбестир. Элде “Падышага акаарат айтуу Кудайга жакпаган иш” дешет эмеспи. Бирок, ушул эле акылман элибиз “калкынын кызыкчылыгына каршы иштерди жасап жатса анын падыша болмоктон пайгамбар экендигине карабай чындыкты көзүнө сая айт” деп насаат кылган.

Ислам дини негиздөөчүлөрүнүн башчысы  Мухаммет  пайгамбарыбыз “дин - бул насыйкат”,- деп бир эле сөз менен жооп берип жатпайбы? Ошол диндин – негизги өзөгү болуп “сооп” деген сөз эсептелет. Бул сөздүн кыргызча мааниси – “адилеттик”, “калыстык” деген өтө терең маанидеги дараметтүү сөз турат. 

Коңшу өлкөлөрдүн алдында “эл караган бетибизди жер караткан” эшек этине байланышкан маселе акыры парламентке чейин жетип жыгылды. Жетпей коймок эмес. Көпчүлүктүн көңүл чордонунда турган маселеде бир нерсени айтып көрүнүп койбосо, депутаттардын башы оорубайбы.

Элдин эсинде болсо 2010-жылдагы парламенттик шайлоодон көп өтпөй бир катар өкмөттүк эмес уюмдар, саясатчылар, атургай айрым депутаттардын өздөрү парламентке, бийлик бутактарына криминал аралашып кеткенин айтып чыгышкан. Ага удаа эле жаңы бийлик башындагылар “караларга” катуу күрөш жарыялап, Кыргызстанды алардан тазалаарын билдиришкен болчу.

“Азаттыктын” атайын иликтөөсүнө ылайык, жыл сайын элден чогулган салык эсебинен парламентке 800 миллион сомго жакын каражат бөлүнөт. Ар бир депутат маянадан тышкары, ай сайын автоунаасынын майына 10 жарым миң сом, тетиктерине 2000 сом, аймактарга чыкканы үчүн 4500 сом стипендия, кагаз-дептерге 2000 сом жана телефондук байланышка 2500 сом кошумча каражат алат. Ар бир депутатка ай сайын өлкө ичиндеги сапарларга 7 миң сомдон, жылына бир жолу чет өлкө сапарга 60 миң сомдон акча бөлүнөт.

2010-жылдагы төңкөрүштөн бери А.Атамбаевдин бийлиги бир катар реформаларды жасап, же болбосо бери дегенде жасоого аракеттенип жатат. Бирок бул “реформалар” барып-келип эле жөөттөрдүн атактуу “Сион акылмандарынын протоколдоруна” шайкеш келип жатканын Акүйдүн технологдору канчалык кооз тексттер менен ороп-чулгашканы менен иштин жыйынтыгы тескерисин көрсөтүп турат.

Саясат дегениң катаал, кээде атүгүл таш боор нерсе болот. Өзгөчө лидерлер майдаланып, Кыргызстанда эмнелер болуп жатканын, кимиси оппозиция, кимиси бийлик, кайсыл саясатчы эл-жер, мамлекет үчүн күйүп-бышып, кимиси өзүнүн керт башынын кызыкчылыгын көздөп жатканы билинбей турган чакта өзгөчө мерез. Башкы прокурор Аида Салянова дал ушундай кырдаалда отставкага кетти.

КТРК дагы башчысы жок калды. Кеткен жетекчи Султан Жумагулов бир жума бою  ММКнын эрмеги болду. Кантсе да манасчы, кыялкеч эл эмеспизби, айрымдар тим эле Сукең менен кошо ичип, кошо жатып жүргөндөй жазышты. Деги эле чет элге барганда мейманканада кабаттан кабатка куушуп жылаңач чуркамай жагынан кыргыз журналисттери астына башкаларды сала элек болсо керек. Кантели, “Атың чыкпаса жер өрттө”, - дегендей, бир жагынан болбосо да бир жагынан эрдик көрсөтүп жатабыз.

Кечээ Бакиевдин бийлиги өкүм сүрүп турганда, азыркы бийлик көзүрлөрү оппозициянын флагманы катары өзүлөрүнүн патриоттугун, жаратмандыгын, көрөгөчтүгүн көргөзүшүп, бийликке келсе эле тез аранын ичинде өлкөнү кризистен алып чыгып, баардык маселелерди чечээрин эл алдында чыркырап айтып, олчойгон убадаларын бергени - ар бир Кыргызстандыктын эсинде.

Кыргыз Республикасы­нын мам­лекеттүүлүгүн бекемдөөнүн бирден-бир жолу 2010-жылдагы Конституцияга өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү деп ойлойм. Президент А.Атамбаевдин кечээ жакында журналисттер менен болгон жолугушуусунда белгилегендей, КР Конституциясы бир ай ичинде жазылыптыр, эми Конституцияга сот бийлиги боюнча өзгөртүүлөрдү киргизүү гана мүмкүн экен. Конституциянын чийки болушуна ким күнөөлүү экендиги тууралуу журналисттер да сөз козгошкон жок. Кандай болгон күндө да азыркы бийликтин Акаев, Бакиевдердин президенттик бийлигинен айырмасы жок экени элге белгилүү болуп калды.

"Коррупция кимдин болбосун көкөйүнө көк таштай тийген, атын укканда эле куйкасы курушуп, тиши кычырайт".
Алым ТОКТОМУШЕВ

Жаңы саясий системада жашап жатканыбызга төрт жылдан ашты. Бирок, парламенттик башкаруунун, партиялык системанын  артыкчылыгын көрбөдүк. Парламенттин деле Башмыйзамдагы ыйгарым укуктары сакталбай, андай укугуна Р.Отунбаеванын президенттик мөөнөтүндө эле ээ болбосо, А.Атамбаев келгени, мурдагыдай  президенттик-парламенттик башкарууга жол бердик. Кагаз жүзүндө бийлигин сактап, бирок ишке келгенде президентке көз каранды парламенттин ишине кандай баа беребиз?

"Анда деле күн ушинтип батчу эле,
Анда деле суу ушинтип акчу эле".
Анатай Өмүрканов

Соңку мезгилдерде башында еврей (жөөт) масондор турган дүйнөлүк мафия же жашыруун дүйнөлүк өкмөт АКШ аркылуу бүт Жер жүзүнө үстөмдүк кылуу аракеттерин  жасап келүүдө. Эгемен мамлекет болгондон бери биз дагы анын таасиринде калдык. Биздин мамлекеттик иштерге алар алгач Л.И.Левитин аркылуу таасир эте баштаса, Б.Бирштейн аркылуу кен байлыгыбызга да кол сала баштаган.

“Кеп чынынан бузулбайт”,- эмеспи. Кыргыз бийлиги куру шаңдануучулуктан кутулбады, куру убадалар менен элди алдап, көкөй кескен маселелерди чечүүгө келгенде президент парламенттик башкарууга өткөнүнө байланыштуу Жогорку Кеңешке түртсө, парламенте депутаттар президенткеби, же аткаруу бийлигинеби, ошол маселени карап көрүүнү жалооруп кат жөнөткөндөн башка талап коё албай келет.