Подробности
Категория: Алдын ала талдоолор
Просмотров: 1563

 

Бишкек - "Саясат.kg". Алдын ала талдоолор боюнча президенттикке талапкерлердин саны  аябай көп болуп, көпчүлүгү расмий каттоо мезгилинде кайра тартаары белгилүү болуп калды.
 
Чынында ким эле президент болгусу келбесин, бирок, президент болуу үчүн бир эле адамдын жеке каалоосу жетиштүү болбой турат. Анын каражаты, күчтүү тарапкерлери жана элдин колдоосу биринчи кезектеги шарттардын бири. Экинчиси – оппоненттердин канчалык мүмкүнчүлүгү бар жана аларды ким колдойт, үчүнчүсү – канчалык деңгээлде шайлоо таза өтөт жана тышкы күчтөр канчалык деңгээлде шайлоо процессине таасир тийгизе алат.
 
Адатта алты-жети талапкердин ортосундагы шайлоодогу күрөш эң жөнөкөй, анда атаандаштар да анчалык чоң тоскоолдук бере албай, жыйынтыгында бир эле жеңүүчү болору анык.
 
Ал эми, күчтүү атаандаштар катышып жаткан үчурда шайлоо татаал жана анын өтүүсү да ар кандай жолдорго туш келиши мүмкүн. Ошондуктан мындай шайлоолордо, атаандаштар мүмкүн болушунча көбүрөөк тарапкерлердин катышуусун көздөйт. Биринчиден бул добуштарды бөлгөнгө ыңгайлуу эсептелсе, экинчиден көпчүлүктүн арасында атаандашты одарууга шарт тузүлөт деп эсептелет. Мындай ыкмаларды көбүнчө бийлик тарап колдонуп келген.
 
Эгер шайлоого көпчүлүк катышуучулардын ичинде бир нече  күчтүү талапкерлер туш келсе, шайлоо эки тур менен өтүүгө туура келет. А эгерде шайлоого катышуучулардын ичинде эки күчтүү талапкер туш келсе, шайлоо үч тур менен өтүүсүнө да туура келип калышы ыктымал.
 
Кандай жол менен канча жолу өткөндө да шайлоого таза ниет менен келип, эч кимге кошулбай, адилеттүүлүктү көздөгөн талапкер жеңип  чыгат. Ал эми канчалык элдин көзүн боеп, ар кимди кошулууга үндөп, күчкө салган талапкер ошончолук максатынан алыстап, үч тур менен да жеңилет. Бул көпчүлүк мамлекеттердин тарыхынан түзүлгөн эреже.
 
Эми Кыргызстандагы шайлоону алсак, бүгүнкү күндө шайлоого катышуунү ачыктагандардын саны 24кө жетип, дагы күн сайын өсүүдө. Демек шайлоого катышуучулардын саны көп болот.
 
Борбордук шайлоо комиссиясы эч нерсе баштала элек туруп, маалымат агенттиктер үгүт иштерине катышпайт деп айтып чыгышып, кийинчереек катышса болот деп чыкты. Ал эми бүгүн Т.Абдраимов катышса болбойт, эгер катышса айып төлөөгө мажбур болот деди "Азаттыкта". Анда кайсы мыйзамдын негизинде маалымат агенттиктери айып төлөшөт? Же БШК адашып жатабы?
 
БШКнын электрондук маалымат түйүнү, Мамалекеттик автоматташтырылган “Шайлоо” системасы мунун  баары электрондук маалымат түйүнүн түзөт, эгерде булар маалымат каражаттарына кирбесе, анда БШК өзүнчө гезит же журнал чыгарып, күнүмкүсүн күндө, же түнкүсүн түндө элге жүгүрүп жеткире алабы?
 
Жакында жаңы мыйзам боюнча президенттик шайлоого катышуучу башка мамлекеттин президенти же салмактуу саясатчылары менен сүрөтүн колдонууга тыйуу салынат деп жазып чыгышты. Бирок, бийлик тараптан катышуучу талапкерлер  бул мыйзамды бузбайт деген кепилдикти бирөө бере алабы?
 
Себеби жөнөкөй талапкер башка өлкөнүн президенти же салмактуу саясатчысы менен сүрөт турсун, аларга жакын жолой албайт да...

 

 

Подробности
Категория: Алдын ала талдоолор
Просмотров: 2168

 

Бишкек – “Саясат.kg”. Мына, коомчулук көптөн күткөн шайлоо күнү да белгилүү болду. Ашыгып, шашылып, чалагайым саясатчылардан чала пикир, кам талдоолор да бирин-экин гезиттерде пайда боло баштады.
 
Кызыгы, эмнегедир айрым талдоочулар боло турган шайлоодо түштүк-түндүк маселесинин козголушуна кызыкдар. Кыргызстан түпкүлүктүү бир эл, аны түштүк-түндүккө, уруу-урууга же кокту-колотко бөлүүнүн өзү эл алдында кечирилбес чоң кылмыш!
 
Р.Отунбаева, А.Атамбаев, К.Ташиев, Ө.Текебаев, Ф.Кулов, О.Бабанов,  А.Мадумаров, Т.Сариев, А.Жекшенкулов, М.Султанов, Ө.Суваналиев, А.Жапаров, Т.Акун, М.Мырзакматов, Т.Уметалиева жана башка көптөгөн кыргыздын уул-кыздары, бүгүнкү күндө, президенттикке татыктуу талапкерлер. Ар биринин өзүн колдогон журту, ишенген адамдары, сиңирген эмгеги жана иштөө жөндөмү бар.
 
Эч качан ал андай, бул мындай деген сөздөр туура эмес. Аны бөрк ал десе баш алып, жасакер жагынчуулар кылат. Өздөрүнүн кыска мансабын таңуулап, чоң саясатттагы адамды кичине акырдан чоң олжого түртөт. Ошол жерден жем жегизип, башын буруп, жоопкерчиликке келгенде качып жоголот.
 
Ал элибизге бир эмес эки жолу белгилүү болду. Үчүнчүсүн көрсөтпөсүн.
 
Акыркы кездерде, көпчүлүк учурда тигил же бул талапкерди тандемге таңуулоолор пайда болду. Мисалы: Атамбаев Мырзакматов менен, Мадумаров Ниязов менен, Суваналиев Эшимканов менен жана башка ушундай сыяктуу тандемде барат деген сөздөр жүрүүдө.
 
Кыргызстандын келечегин, кыргыз элинин тынч жашоосун жана шайлоо ачык, таза жүрүп, акыйкаттулук орундалышын көздөсөк, ар бир талапкер өз алдынча шайлоого барса эң жакшы жолду тандаган болоор эле. Себеби тандем бул жеке кызыкчылык менен түзүлгөн бир максаттуу келишим. Ал эч качан туруктуу биримдик боло албайт. Эртеби, кечпи, экөөнүн биринин айланасындагылар экинчисин тээп түшөт.
 
Бул мындан миңдеген жылдар мурун эле империялардын түзүлүшүндө колдонулуп, бүгүнкү күнгө чейин келе жаткан саясый ыкма. Эки мамлекеттин башчысы биригип, үчүнчүсүн жеңгенден кийин, бир мамлекет башчысы үч мамлекетти бириктирип империя түзүп келген.
 
Кыргызстандын тарыхында Бакиев менен Кулов тандеми президенттик шайлоодо жеңип чыккан, бирок жогоруда айтылгандай, кийинчерээк Кулов хан сарайдан четтетилген.
 
Ошондуктан, ар бир перзиденттикке талапкер тандеми жок, өзүнүн программасы менен жеке ат салышууга чыкса, кыргыз эли татыктуу талапкерди тандап алмак. Мындай жолдун эки жакшы жагы бар, биринчиси - ар бир талапкер жеке ат салышууда өз абройунун деңгээлин жана келечекте эмнеге көңүл бөлүү керек экенин тактап алса, экинчиси - шайлоо тынч өтүп нааразычылык кылууга же митингдерди уюштуруп чыр салууга негиз жок болуп калмак.
 
Албетте, президенттик шайлоого кантип барууну ар бир талапкер өзү тандашы керек.
 
 
 

 

 

Подробности
Категория: Алдын ала талдоолор
Просмотров: 2062

 

Азбы, көппү бир нече күндөн кийин, тагыраак айтканда ушул айдын аягында же кийинки айдын башында шайлоо күнү белгилүү болоору күтүлүүдө.
 
Бирок ага деле карабастан, туш тараптан талапкерлер штабдарды түзүп, программалар чиймелеп, массалык маалымат каражаттарына байланышып, шайлоо аракеттерин кызуу жүргүзүүгө киришкендери акыркы жумада өзгөчө байкалуууда.
 
Маалымат каражаттарында түрлүү берилиште партиянын логотиптери, же болбосо Кыргызстанды өнүктүрүү программалары жана жеке электрондук баракчаларда ар кандай мүнөздөгү сүрөт баяндамалар пайда боло баштады.
 
Алдыдагы президенттик шайлоого 15тен ашуун талапкер бел байлаары аныкталууда. Башка шайлоолорго караганда, бул шайлоо өзгөчө деморатиялык принциптер менен мүмкүн болушунча ачык айкын өтүүсү күтүлүүдө. Талапкерлердин көп болгонуна байланыштуу бул президенттик шайлоо эки тур менен өтөөрү белгилүү болуп калды.
 
Себеби 15тен жогору талапкер катышкандан кийин ошонун ичинен тийиштүү добуш алып озуп чыгуу мүмкүн эместигин серепчилер эмес, карапайым калк да жакшы түшүнүп турат. Анын үстүнө азыркы заман Акаевдин же Бакиевдин бийлиги эмес, мындан сырткары бийлик башындагылардын өздөрүнүн шайлоого катышуусун эске ала турган болсок, анда шайлоодо административдик русурстун, же күчкө салуунун канчалык кооптуу экенин талапкерлердин баары жакшы түшүнүп турат.
 
Республикадагы коомдук-саясий абалды күчөтпөстөн мыйзам жолу менен ар-бир талапкерге бирдей укук берилип ачык шайлоо өткөрүлсө, шайлоо тынч жана адилеттүү өтүүсүнө толук ишеничтер бар.
 
Ал эми, мурдагы бийликтегилердин жолун жолдоп, туш тараптан талапкерлердин укуктары бузулуп, бийлик тарабынан күч колдонула турган болсо, анда эл ичинде нааразычылыктар күчөп, шайлоо тынч өтүүсү мүмкүн болбой калат...
 
Ошондуктан Кыргызстандын келечеги жана мамлекеттүүлүгү үчүн, мындан ары Кыргызстан ар кандай саясий жана экономикалык оор түйшүктөрдөн арылып, стабилдүү өнүгүүсү үчүн, партиялардын лидерлери, бийлик өкүлдөрү жана парламент депутаттары кыргыз коомунун алдында саясий чечим кабыл алып алдыдагы президенттик шайлоого таза барып, адилеттүү шайлоо өткөрүүгө ант берүүсү туура болуп турат.

 

 

Подробности
Категория: Алдын ала талдоолор
Просмотров: 1923

Ошентип президенттик шайлоого да саналуу күндөр калды, ар жак бер жагы бир ай ичинде шайлоо күнү да жарыяланат. Президент болууну көздөгөн кыргыздын чыгаан уул кыздары даярдыктарын күчөтүп турган кези.

 

 

Маалымат каражаттарында ким чыгат да, ким ким менен барат негизде бир катар алдын ала талдоолор берилүүдө, айрымдары КСДПК  партиясы  “Бүтүн Кыргызстан” менен барса жеңишке ээ болот деп айтса, башкалары “Ата-Журт”  партиясы “Республика” менен барганы оң, жаштарга да кезек берели, жаңы муун келип, жаңыча башкарып, эл ичинде болуп, элдин деми менен кошо дем алып,  “эски доордон”  бошоноорбуз деген үмүттөрүн айтууда.
 
Чынында эле, Кыргызстанда бир эмес эки жолу бийлик алмашты, бирок майнап чыккан  жок. Бийлик алмашууну “Революция” деп миң жолу айканда да чыныгы революциянын өзүнүн мыйзамдары жана шарттары бар, ошол эрежелер толук аткарылганда гана аны революция деп, башкаруу мааниси жана анын башында турган жаңы коомдун же жаңы муундун адамдары келип, “биз таптакыр башка жол менен башкарып, мамлекетибиздин келечеги, өнүгүүсу үчүн акыркы демибиз калганча чын дилибизден эмгектенебиз” деген күндө гана андан үмүт кылууга болоор эле.
 
Революциянын шарты качан “эскилер жаңыча башкарууну каалабай, ал эми жаңылар эскиче жашоону каалабай калганда гана пайда болот” деген эрежени кабыл алсак, анда замандаш, бүгүнкү күн мына ушул эрежеге дал келип жаткан жокпу?
 
Бийлик алмашуу, же революция, же коомдогу жаңылануу  эч убакта күч колдонуу менен, энени чыркыратып баласынан ажыратпай, жубайын жалгыз таштап, балдарын жер каратпай коомдун жана адамдардын аң сезиминде  чын жүрөктөн туура кабыл алынып, ар бир адам өзүн  же мансабын эмес, Кыргызстандын  келечегин ойлоп, терең баа берип, эл үчүн күйгөн эр-азаматтарыбызга ишенип колдоп берсе болоор эле.
 
Карапайым элдин тилегинде президент ким болот деген суроо эмес, Кыргызстанды ким өнүктүрөт, ким биздин элдин кулуну жана адилет башкаруучусу  болот деген көйгөй, элге ким президент  болоору эмес, эртеңки күн кандай болоору маанилүү.
 

Подробности
Категория: Алдын ала талдоолор
Просмотров: 1951

 

 

 
Учурда иштеп турган парламенттин келечек тагдырын сиз кандайча көрөүз?
 
-       Биричиден, бул парламент мыйзамсыз, андыктан, анын чечимдери да президентти шайлоо да мыйзамсыз. Бийликтин эки  бутагы азыр ичара согушуп жаткандай болуп жатат. Мунун арты жамандык менен бүтөт. Азыр акаевчил көпчүлүк Бакиевдин тарабында, бирок реформатордук азчылык да бар. Бирок көпчүлүк азчылыкка алдыга жылууга жол бербей жатат.
 
Эгерде парламент кетчү болсо, анда жападан жалгыз жаңы хан калгыдай болуп турат. Андыктан бийликтин эки бутагынын тең кеткени оң, жана жогоруда айтылган шайлоолорго, 1993-жылдагы Конституцияга кайра кайтып, “таза барактан” баштоо керек. Парламент болсо, сөссүз кетет, аны жок кылыш үчүн баарын жасашат....
     
Деп жооп берген Бегиш Аматов “Чоң казат” гезитине берген маэгинде.
“Чоң казат”, маэктен үзүндү