Бишкек, "Саясат.kg". Кантип Кыргызстандын башкы чекистине кандайдыр бир флешканы тоскоолдуксуз таштап коюшту?
Кечээ УКМКнын төрагасы генерал Ташиев менен өз кабинетинде болгон окуяга комментарий берүү кыйын. Кимдир-бирөө ага таң калыштуу мөөр басылган пакетти алып келген. Пакеттин ичиндегилердин баары Өлбөс Кощей жөнүндөгү жомоктогудай эле: өрдөктүн ичинде жумуртка, коёндун ичинде өрдөк... Пакеттин ичинен генерал кагазга оролгон, анын фамилясы, аты, атасынын аты жазылган конвертти көргөн. Ошондой эле мом пломбалары менен мөөр басылган. Ал эми конвертте кичинекей флешка болгон.
Теориялык жактан алганда, ал жерде баардыгы болушу мүмкүн эле - портативдик жардыргыч түзүлүштөн тартып ак порошокко чейин, ал конверттерде бир убакта дүйнөнүн ар кайсы өлкөлөрүндөгү саясатчыларга, чиновниктерге жана башка коомдук ишмерлерге жөнөтүлгөн. Бактыга жараша текшергенде конверттердин ичиндегилер өмүргө жана ден-соолукка коркунуч туудурган эмес, бирок ал дүрбөлөңдү жаратты.
Флешкада коркутуулар жана «Ташиев баш тарта албаган сунуштар» жазылган кат болгон. Орусча жазылган, бирок орфографиялык жана пунктуациялык жактан укмуш каталар менен жазылган.
Алгачкы таасир – алысты көрө албаган, акыл-эси кем адам жазган экен. Бирок, окуп, ойлонуп көрсөңүз, пайда болгон сүрөт жөнөкөй эмес. Аты-жөнү белгисиз автор кимдир-бирөөлөрдүн көрсөтмөсү менен Ташиевди жана башка жогорку кызматтагы адамдарды көпкө аңдып, алар жана алардын үй-бүлө мүчөлөрү тууралуу маалыматтарды чогултуп, өзүн жазуучу же журналист катары көрсөтүп жүргөнүн айтат. Төңкөрүш уюштуруу боюнча келишим түзүп, көп акча алган. Күч органдары менен оңой күрөшүү үчүн алыстан башкарылуучу жардыргыч заттардын жетиштүү запасы бар (тагыраак айтканда, алардын жакындары менен, аны коркутуу үчүн).
Ал эми Ташиевдин инсандыгын изилдеп, ар кандай адамдар менен баарлашып отуруп, автор ал өлкө үчүн көп иштерди жасаган өтө татыктуу инсан деген тыянакка келген жана ал, автор, өзүн мындай деп эсептебейт. Гүлдеп жаткан Кыргызстандын мындан аркы өнүгүшүнө кийлигишүүгө акым бар деп эсептебейт.
Өзүн жана жакындарын коргоо үчүн генерал белгилүү бир шарттарды аткарышы керек. Тактап айтканда, он күндүн ичинде Чыныбай Турсунбековдун жесирине мүлкү он күндүн ичинде кайтарылып берилиш керек. Июль айында маркум Жогорку Кеңештин төрагасынын кыздары банкты, арак заводун жана эбегейсиз жер тилкелерин мыйзамсыз ээлеп алганы үчүн кармалганы эсибизде...
Мурдагы саясатчынын жесири Нуржан Тентимишова Камчыбек Ташиевге кайрылуу жазып, бул билдирүүгө эч кандай тиешеси жок экенин айтууга шашылды. Бирок бул анын билдирүүсү жок эле ачык көрүнүп турду: ал «иштен» стрелочник катары гана өткөн. Пакеттин көздөгөнү жана максаттары такыр башка болчу.
Кантип Кыргызстандын башкы чекистине кандайдыр бир флешканы тоскоолдуксуз таштап коюшту? Ким жана кандай максатта жөнөттү? Бул аракеттен эмне келип чыгат?
Маалымат жыйында Камчыбек Кыдыршаевич өзү да пикирин билдирди: кат да, аны жеткирүү да - атайын кызматтын иши.
Тажрыйбалуу чалгынчы мынчалык сабатсыз боло алабы? Бул сабатсыздык атайылап жана жасалма болушу да толук мүмкүн. Каттын өзү өтө гармониялуу жана логикалуу, аны кандайдыр бир сабатсыз адам жазгандай четке кагуу үчүн. Автордун бетке айтканы, бирок чындыгында профессионал экени, өзүнүн ким экенин, эмне экенин, эмнеге жетүүгө аракет кылып жатканын эң сонун филологиялык көз караш менен баалоого болот. Жалпы олдоксондуктун фонунда “жазуучу” “инфраструктура”, “интеллект” сыяктуу татаал сөздөрдү эң сонун колдонот, анын үстүнө кемчиликсиз сабаттуулук менен жазылган.
Бул эмне үчүн жазылган? Негизинен, ал хайп жаратат окшойт. Бир дем менен УКМКнын жетекчисин да, президентти да «чымчып» өттү.
Батыш журналисттери коркутуп, президенттик мөөнөтүн аяктап жаткан Джо Байденди “ачылууга” мажбурлашты, ал толкунданып, коркуп, Орусияга алыс аралыкка атуучу куралдан атууга уруксат берди. Бул уруксат президент Путин үчүн кандайдыр бир сыноо: ал өзүн ачыкка чыгарабы? Ал, оозеки тил менен айтканда, кычырап, туура эмес кадамдарга барып, ката кетиреби?
Ооба, Кыргызстандын өзүнүн “текшерүүчүлөрү” бар. Алар чындап эле генералдын көзүнөн дүрбөлөңдү көрүп, президент Жапаровдон кандайдыр бир башаламан, ыраатсыз аракеттерди күткүсү келет.
Ташиев пресс-конференцияны олимпиадалык сабырдуулук менен өткөрдү. Флэш-дискти журналисттер “тытып кетсин” деп бердим – аны менен эмнени кааласаң, ошону кыл деди. Ал тергөө боюнча өзүнүн пландары менен бөлүштү (тамашалар четте, бирок катта коркутуулар кыйла конкреттүү жана реалдуу). Ал башкалардын арасында УКМКнын төрагалыгына келгенде коркутуп-үркүтүүлөр болоорун билип, буга даярданып жүргөнүн айтты. Андыктан аны коркута албайсың.
Балким, жакынкы арада сырдуу анонимдүү адамдын сыры ачылып, анан өзү кимдин өкүлү экенин жана ким үчүн иштегенин коомчулукка айтып берет.
Ал эми генерал үчүн "пакеттери бар пакет" менен болгон окуя жагымсыз жагдайды ачыктады: анын кеңсе чөйрөсүндө, баары эле чынчыл жана берилген адамдар эмес. Кыргызстандын күч түзүмдөрүнүн кызматкерлеринин арасында азыр Ташиевге каршы көшөгө артында партизандык согуш жүргүзүп жаткан атамбаевдик кадрлар да бар. Айтмакчы, эскертүү каттын автору бул тууралуу мындай деп жазат: «Сиздин кол алдыңыздагылардын көбү керемет жол менен креслосун сактап калуу үчүн сизди алдап жатышат» (грамматикасы жана стили сакталды).
Бул жерде дагы көптөгөн кыргызстандык оппозиционерлер сүйгөн Америкага кайрылуу пайдалуу болмок. Кипрлик журналист Алекс Кристофору Байдендин демаршын мындайча түшүндүрдү: АКШнын азыркы президенти Зеленскийге АТАКМС менен атууга уруксат бергенде... эмоциялар боюнча: Байденди Путин жеңди, шайлоодо Трамп жеңди жана анын “Украина” деп аталган баалуу долбоору” кыйрап жатат».
Өткөн күнү Кыргызстанда да ушундай окуя болду. Социал-демократтар уяттуу түрдө шайлоону бурмалап, кылмыш иштерине аралашып, мурдагы көптөгөн күйөрмандарынын урмат-сыйынан ажырап калышты. Ошентип, кимдир бирөө «эмоциясынан» Ташиевге карата АТАКМС маалыматын ачты.
Булак: www.vb.kg