Президент Алмазбек Атамбаев тарабынан УКМКнын алдында түзүлгөн Антикоррупциялык кызматтын соңку аракеттери Кыргызстандын коомчулугуна бир аз болсо да үмүт ойготуп, өлкөдө чын эле айрым өзгөрүүлөр башталды дегендей ишеним жараткан болчу. Ири чиновниктердин кармалышы, мыйзамды орой бузуп, кызматтык абалын кыянатчылдык менен пайдалангандарды ачыкка чыгарууга болгон аракет колдоого татыктуу.
Биздин редакцияга өлкөнүн жогорку жетекчилигине даректелип, “жашыруун” деген белги коюлган документ келип түштү. Бул документ менен президент Алмазбек Атамбаев, жана башкы чекист Шамиль Атаханов да таанышып чыгышкан. Чынын айтканда, аларда анчалык жашыруун сыр деле жоктой көрүнөт. Ошол эле фактылар тууралуу, бир аз башкача түрдө биз өткөн жылы эле маалымат берген болчубуз. Ошентсе да, редакция алар тууралуу окурмандардын эсине дагы бир жолу салып коюуну туура тапты. Окурмандар бул ирет бир нерсени гана эске алып коюштары керек: бул маалыматта ысымдары аталгандардын ичинен бирөөсү дагы өздөрү жасаган иштери үчүн жоопкерчиликке тартылган эмес, тескерисинче, алар баары тең өздөрүн абдан ыңгайлуу сезип, жогорку бийликтин ырахатын көрүүнү улантып, жашап келе жатышат.
«Жашыруун»
«Камакка алынып, тергелип жатышкан А.Юсупов, Д.Оморов, А.Шергазиевдердин билдирүүсү боюнча, Курманбек Бакиевдин жана анын туугандарынын мүлктөрүн рейдерлик жол менен талап-тоноп алуучулук фактылар боюнча дыкат иликтөө жүргүзүлдү.
Бул маселени иликтөө учурунда, таанымал саясатчылар – Жогорку Кеңештин депутаттары тарабынан, 2010-жылдын апрель революциясы күндөрү жасалган бир катар кылмыштардын бети ачылган. “Ала-Тоо” аянтында курман болушкан жарандардын денелерин чогултуп жаткан кезде, Болот Шерниязов, Турат Мадылбеков, Райкан Төлөгөнов, Өмүрбек Текебаевдер жаштардан куралган бандаларды куралдантып алышып, жаш, эч нерсени көрө элек балдардын өмүрлөрүн тобокелге салышып, карактоо жана марадерчулук кылып жүрүшкөн.
Азыр Бишкек шаарынын № 1-СИЗОсунда олтурган Абдулла Юсупов Жаныш Бакиевдин баласы менен дос болгон. Дал ушул жигитти Райкан Төлөгөнов 2010- жылдын мартында Күренкеев, 174 дарегиндеги офиске чакырган да (бул үйдү «Ата-Мекен» партиясына Аликбек Жекшенкулов бериптир), ага партия менен кызматташууну сунуш кылып, революциядан кийин иш таап беремин, өзбек диаспорасынын Кыргызстандагы жетекчиси кыламын деп убада берет. Жана дагы Бакиевдердин менчиги тууралуу маалыматты айтып берсең деп суранат. Бул жолугушуу көп кишинин катышуусунда болот, – Текебаев, Шерниязов, Мадылбеков, Төлөгөнов, Юсупов. Юсупов менен чогуу Дастан Оморов да болот. Тыңшап угуп калуудан чочулашып, алар Болот Шерниязовдун үйүнө анын машинасы менен жөнөшөт (Лексус-470, мамлекеттик номери B7777S), ал жерде Юсупов Бакиевдердин дээрлик бардык менчиктери тууралуу биле турганын далилдейт. Партия лидерлери Юсуповду Бакиев элге каршы иштеп жатат деп ишендиришип, ага экс-президенттин үй-бүлөсүнүн жакын адамдарына мындан да жакын болуп, алардын планы жана жасай турган иштери тууралуу маалыматтарды бизге берип тургун, айрыкча оппозицияга каршы ишке көп көңүл бургун деп сунуш кылышат. Бул сүйлөшүүдөн соң, Юсупов түштүктөгү өз үйүнө кетет.
2010-жылдын 6-апрелинде ага Райкан Төлөгөнов телефон чалып, борборго жаш балдарды ээрчитип, тез келип кал деп суранат. Жол жабык экендигине карабастан, (Токтогулда Ташиев барымтага алынып, аны столбага байлап салышкан болчу), Юсупов 7-апрель күнү балдары менен чогуу Бишкекке жетип келет да, Төлөгөновдун уулу – 1979-жылы туулган Мусага кошулат. Андан соң, Райкан Төлөгөнов Жаш Гвардия менен Бөкөнбаев көчөлөрү кесилишкен жердеги «базага» жеткирет да, аларды винчестер жана пистолеттер менен куралдандырат. Андан соң, бул топ 4-5 автомобиль менен шаарды кыдырышып, бардык жерде бир гана сценарий менен иш кылууну улантышат – жаш жигиттер Райкан Төлөгөнов жана анын уулунун жетекчилиги астында, Болот Шерниязов менен Мадылбековдун жетекчилиги астында, такай телефон аркылуу Өмүрбек Текебаев менен байланышып, төмөнкү даректер боюнча үйлөрдү жана офистерди сөздүн түз маанисинде карактап чыгышат: Панфилов-Бөкөнбаев (Адыл Бакиев); Московская-Правда (Искендер Жаныбекович Бакиев); Түштүк магистралы – пр. Мира (Жаныш Бакиев); ШВК, Манас көчөсү (Жаныш Бакиев); Fashion Club (Куштар Жусупбекович Салиев); «Манас банк», Логвиненко көчөсү (Максим Бакиев). Бул объектилердин толук тизмеси жана видеожазуулары бар.
Мерседес-300 кара түстөгү Жаныштын уулу Искендер Бакиевге таандык автомобилди Төлөгөновдун уулу Муса өз колу менен бир жарым миң долларга «Бакай-Ата» жаңы конушунун тургунуна сатып жиберет (автомобиль алиге чейин ошонун колунда жүрөт), автомобилде ок тешип кеткен жерлери бар, апрелде аны Муса Төлөгөнов куралдуу балдар менен чогуу минип жүргөн жана алар Алманбеттин балдары менен атышып кетишкен. Машинанын техпаспорту Искендер Бакиевдин кызматкери Муслимге жазылып, Искендер өзү доверенность боюнча минип жүрчү экен.
Бир нече күндүн ичинде эле рейдерликке жана марадерлукка 32 жеке менчик объектиси дуушар болгон. Азыркы «Ата-Мекен» партиясынын депутаттарынын жетекчилиги астында, жаш жигиттерди отургучтары алынып, жүк тартууга даярдалып коюлган эки микроавтобус ээрчип жүрөт.
Мадылбеков менен Төлөгөновдорду дайыма нотариус коштоп жүрөт, ал дал турган ордунда эле объектилерди жаңы кишилерге – Мадылбековдун, Төлөгөновдун, Шерниязовдун, Текебаевдин жакындарына кайрадан бекитип берип жүрүп олтурат. Сейфтер, баалуу буюмдар, курал-жарактар ташылып чыгылып, токтоп турган машиналар айдалып кетет. Балдарга ошол буюмдардын баарын Жогорку Кенештин кайсыл бир гаражына жеткирилип жатат, кийин алар мамлекеттик менчикке өткөрүлөт деп түшүндүрүшөт. Бир нече точкаларда ал объектилерди кайтарган адамдар менен атышуу да болуп кеткен. Болжолдуу айтканда, алар Мамлекеттик күзөт кызматынын адамдары болушкан. Юсуповдун адамдарынын арасында жаракат алгандар да болот.
Апрелдин 7синен 8не караган түнү бул топ чогуу бойдон «Ала-Тоо» кинотеатрынын жанында жайгашкан, Жусуп Бакиевдин уулу – Куштарга таандык болгон аянттагы Fashion Club эс алуучу жайына келишет. Ал жерде дагы куралдуу сакчылар бар эле. Төлөгөновдун кишилери бул жайга кирип барышкан соң, ал жерден бул ишкананын Эржан аттуу директорун табышат да, аны сабай башташат. Райкан Төлөгөнов, Туратбек Мадылбеков экөөлөп сабашып, аларга Төлөгөновдун уулу Муса жардам берет. Ал канга боелуп калса да, аны башка тепкилегенди улантышат, эгерде ал документтерди берип, менчик укугун өткөрүп бергени жөнүндө кол койуп бербесе, өлтүрөбүз деп коркутушат. Тиешелүү реквизити бар нотариус да ошол жерде болот. Акыры, таң атарга жакын Эржан багынып берет да, Мадылбековдун адамдары менен бирге өз кишисин документти алып келүүгө жөнөтөт, андан соң, ошол клубга чабуул жасашкан адамдардын атына жазып берет.
Карактоолор андан кийин да уланып жүрүп олтурат. 2010-жылдын 9-апрелинде ал балдарды кытайлыктар иштеп жатышкан лаборатория бар жеке менчик үйгө алып келишет. Чет өлкөлүктөр үйдө жок экен. Үй Мамлекеттик күзөт кызматынын кайтаруусунда экен. Бул жерге телефондон чакыруу боюнча Шерниязов менен Мадылбеков келишип, күзөттөгүлөрдү кетиришет. Төлөгөновдун командасындагы адамдар Мадылбеков менен Шерниязовдун көзүнчө бул үйдөн бардык баалуу буюмдарды, анын ичинде, 1 килограммдан кылынып бөлүштүрүлүп, салынып коюлган, пломба коюлган 1,5 тонна алтын чаңы салынган пакеттерди да алып кетишет. Мунун баары микроавтобустарга жүктөлүп, айдоочуларга айтылган даректер боюнча жеткирилет. Баарын жүктөп кетишкенден кийин, үйдүн ээси боюнча спецназ келет, бирок Мадылбеков менен Шерниязов бул конфликтти жабышып, Төлөгөновдун балдарын аны менен чогуу кое берип жиберишет.
Дагы бир офисти басып алуу учурунда Төлөгөнов Юсуповдун балдарына дагы кошумча куралдарды берет (СВД, винчестерлерди, пистолеттерди).
Андан кийин Юсуповду Эмильбек Каптагаев өзүнө чакырат. Анда Райкан Төлөгөнов олтурган болот. Алар экөө Абдулла Юсуповду муфтий Муратали Жумановду кысымга алып, кызматтан өз каалосу менен кетүүгө мажбур кылууга көндүрүшөт. Юсупов өзүнүн балдары менен бирге Жумановду ооруканадан табат да, аны мечитке алып келишип, ошол жерден өз ыйгарым укуктарынан баш тарткандыгы тууралуу арыз жазууга мажбур кылышат.
Бул тапшырманы аткаргандан кийин, Абдулла Бакиевдин Тейиттеги үйүн өрттөп жиберүү тууралуу жаңы тапшырманы алат. Бул максатты ишке ашыруу үчүн, ага Төлөгөнов эки F1, СВД гранатасын берет. Төлөгөновдо дагы бир ящик F1 гранатасы толугу менен калат (100дөн ашуун даана). Андан бир күн мурда эле Юсупов «АКИпресс» маалымат агенттигинде пресс-конференция берип, аны Сузак эли абдан жакшы тааный турганын билдирген болчу. Юсупов бул тапшырманы аткарбай коет да, кийинчерээк башка бир күбөлөрдүн катышуусунда гранаталарды жана СВДны Райкан Төлөгөновго анын үйүндө кайтарып берген. Бирок, Юсупов ошол жеринде – Сузак районунда кишилерди таап берүүгө убада берет. Асылбек Текебаев Юсупов ага өткөрүп берген жаш жигиттер менен бирге барып, Бакиевдердин үйүнө эл келе электе эле бардык баалуу бумдарды алып чыгып кетип, өрттөп жибергени так аныкталган.
Бакиевдин айланасындагылардын мүлктөрүн талап-тоноону уюштуруу маалында «Ата-Мекен» партиясынын жетекчилери жаш жигиттерге кызмат орундарын, акча жана колдоо көрсөтүү тууралуу убада беришкен да, кийин аларды четке кагып коюшкан. Юсуповду апрелдин аягында мыйзамсыз курал алып жүргөндүгү үчүн Сузак ички иштер бөлүмү кармаган, анын досу – Оморов Дастанды – Бишкекте (УКМК) кармаган.
Экөөндө тең Райкан Төлөгөновдун кийлигишүүсү менен, анын көзүнчө бул балдардан куралдар алынып, кое берилген. 2010-жылдын июнь айындагы этникалар аралык конфликтти иликтеген депутаттык комиссиянын иши учурунда, атамекенчилер Жалал-Абад областтык мамадминистрацияда Юсуповдон видеокамерага президенттин үй-бүлөсүнүн үйүн өрттөгөн Асылбек Текебаев эмес эле, өзбектер деп акча үчүн айтып бере турган, сатыла турган адамды табууну суранышкан. Бул максатта Райкан Төлөгөнов Жалал-Абадга комиссиянын мүчөлөрүнөн бир жума мурда келген. Ал болжолдуу алганда, 15 күбөгө ар бирине 200 доллардан берүүнү убада кылып, ошондой адамдарды табууну каржылаган. «Ата-Журттан» депутат болгон Талант Мамытов Юсупов менен мурдатан тааныш болгондуктан, мындай «заказ» жөнүндө билип калып, Юсуповду болгон чындыкты төкпөй-чачпай комиссияга айтып берүүгө чакырган. Мындай иш кылуу конфликттин ого бетер курчушуна алып келерин түшүнүп, Юсупов ойлонуп калат да, Төлөгөновдун заказын даярдоо боюнча аракеттерин токтоткон.
Комиссия иштей баштагандан тартып, Райкан Төлөгөнов Юсуповго бир нече жолу телефон чалып, фальсификацияланып жасалган фидеожазууларды тезирээк алып келип берүүсүн талап кыла баштаган. Андан кийин Юсупов комиссиянын алдында ачык айтып, эки жүздөн ашуун адамдын көзүнчө «Ата-Мекен» партиясынын апрель окуяларынын маалында жасаган “баатырлыктары” жөнүндө айтып берген. Буга чейин ал кыргыздарды өзбек Юсуповго каршы тукурууга аракет кылып, эптеп эле аны залга киргизбей, сүйлөтпөй коюшка аракет кылган Турат Мадылбеков менен мушташып кеткен эле. Муну башка депутаттар дагы тастыктап бере алышат. «Ата-Мекендин» лидерлери калк арасында чоң кадыр-баркка ээ болушкан «ата-журтчулардан» жана коомчулуктагы кадырларын жоготуудан абдан коркушкан болчу.
Ошол окуядан кийин, Мадылбеков, Каптагаевдер Чүй УВДсынын начальниги Бакыт Жусубалиевди пайдаланышып, Юсуповго жана дагы парламент депутаттарынын тобу жасаган кылмыштуу иштердин баарына тең жагымсыз күбө болуп калышкан эки балага жасалма иш козготуп, каматышат. Бакиевдердин тонолгон жана башка кишилердин наамына которулуп жазылган мүлктөрү, анын ичинде бир жарым тонна алтын дагы, жоголуп кеткен.
Прессага партиянын жетекчилеринин карактоолору жана марадерлуктары тууралуу маалымат чыгып кетет. Камакка алынгандарга Төлөгөновдун уулу телефон чалып, шашылбай кое тургула, силерди кое беришет деп убада кылат (Төлөгөнов прокуратураны жана сотторду сатып алууну каржылап, Юсупов, Шергазиев, Оморовдор акталышат деп ойлошкон болчу). Мындан сырткары, балдарга абдан кенен-кесири тамак-аш продуктылары киргизиле баштайт. Бирок, Юсупов мындан ары күтүүдөн жана Төлөгөнов баш болгон “Ата-Мекен” партиясынын лидерлери менен кызматташуудан баш тартат.
СИЗО-1ге Мадылбековдон Төлөгөновдун, Мадылбековдун, Шерниязовдун, Текебаевдин үстүнөн доомат коюудан кат жүзүндөгү баш тартууну алуу тууралуу буйрутма түшөт. “Положенец” деп аталган Дамир Сапарбеков Юсуповду коркутуу жолу менен сүйлөшө баштайт. Андан кийин мекеменин начальниги Ильмир Аллаяров кошулат. Юсуповду уулантып өлтүрүү аракети көрүлөт. Азыркы кезде жогорудагы фактыларды ички иликтөө боюнча иштер жүрүп жатат.
Бул маселени иликтөө учурунда, Мадылбеков тарабынан Максим Бакиевдин таанымал шакирттеринин бири – Алексей Ширшовдун пайдасына коррупциялык аракеттерди көрүү аракети аныкталган. Мадылбековдун уулу – транспорт прокуратурасынын кызматкери Эльдияр Ширшовдун мүлкүн, үйүн да кошо башка бир жасалма (подставные лица) адамдарга жазып салууга аракет кылган. Азыр ал үйдө КР ЖКнин коррупция боюнча комитетинин төрагасы Турат Мадылбеков жашайт. Бул мүлк Ширшовдон бардык айыптоолорду алып салуу шарты менен жазылып берилген (бул шарт аткарылды деп койсок да болот – ред.).
Жеке менчик кайтаруучу (ЧОП «Амир») мекеменин директору (ал экс-президенттин иниси Марат Бакиевге таандык болчу) Нурлан Асанов азыркы кезде Мадылбековго кызмат кылып жүрөт. Дал ошол аркылуу Мадылбеков Ширшовдун үй-бүлөсүнүн жеке менчик объектилери тууралуу маалыматты алган. Бул Бакиевдин жан-жөкөрлөрүнүн мүлкүн өз пайдасына “улутташтыруу” схемасында жаштар министри Алиясбек Алымкулов жана ички иштер министри түздөн-түз аралашышкан.
Мадылбеков тарабынан тергелип, камакка алынган РФ жараны Адина Турдубаевадан (“Азия-Курулуштун” генералдык директору, алдын ала анын бизнеси 20 млн долларга бааланган) 50 пайыздык үлүшүн, (иш жүзүндө Жаныш Бакиев тарабынан тартылып алынган бизнес боюнча) анын ишин кайра карап чыгууга алмашуу иретинде зордуктап талап кылганы тууралуу маалымат текшерилип, аныкталган. Бул иштин жыйынтыгы боюнча Турдубаева 17 жылга компаниясы конфискацияланып, эркинен ажыратууга кесилген. Азыркы тапта Турдубаева “Ички органдардын 4-баскычтагы рагы” деген диагноз менен СИЗО-1де кармалууда.
Мындан сырткары, башкы прокурор Аида Саляновага райондун прокурору кызматына дайындоо үчүн акча каражатын берүү фактысы аныкталган (15 000 доллардын ичинен аванс катары 4 000 берилген). Бул маалымат чыгып кеткенден кийин, ал Юсупов, Оморов, Шергазиевдерге карата тергөөнү күчөтүүгө колкабыш кыла баштаган: алардын иши Чүй УВДсынан Чүй прокуратурасына өткөрүлүп берилип, ал жерде тергөөчүнүн кабинетинде Юсупов уруп-сабоого алынган».
Касым Кадыров,
www.comment.kg сайтынан которулду