Мындай шылуундар кандай максаттарды көздөп жатат?

Бийликтин кечээки активисттер, Өзбекстан менен чектеш аймактардын жашоочулары жана "оппозиция" деп аталган өкүлдөрдүн ортосунда диалог түзүү аракети (эмне үчүн бул аныктаманы азыр келтириш керек экенин кийинчерээк түшүндүрөбүз) негизинен өз натыйжасын берди. Жолугушуу Кемпир-Абад суу сактагычына жакын жерде жашаган аксакалдардын президентке коңшулар менен туруктуулукту жана тынчтыкты алып келе турган жана Кыргызстандын улуттук кызыкчылыгына шайкеш келген келишим түзүүсүнө бата берүүсү менен жыйынтыкталды.

Бирок бул чогулгандардын карталарды көрүп, сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында Кыргызстанга кайсы жерлер берилип жатканы жана Кемпир-Абад суу сактагычын эми биргелешип башкаруу кандай болору тууралуу толук маалымат алышкандан кийин гана иш-чаранын экинчи жарымында болду. Ооба, жыйындын башында “түбөлүк нааразылардын” ичинен айрым өкүлдөр маанилүү жолугушууну циркке айландырууга аракет кылышты.

Президент Садыр Жапаров менен Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинин төрагасы Камчыбек Ташиев сөз сүйлөп, спутниктен тартылган сүрөттөрдү, карталарды көрсөтүп, кеңири түшүндүрмөлөрдү бергенде бейөкмөт уюмдардын айрым мүчөлөрү ордуларынан тура калып, нааразычылыктарын билдиришти. Бул көрүнүшкө көңүл бурбай деле койсо болмок, бирок алар залдын так ортосунда барына көрүнө болчу... Өлкө жетекчилери бир нече жолу сөзүнөн алагды болуп, нааразычылыкты токтотууну сылык түрдө суранууга аргасыз болушту. Ошентип, баяндамачыларды, угуучуларды тоготпогон мындай көрүнүш кайра-кайра кайталанып атты.

Жада калса Кемпир-Абад суу сактагычынын дамбасын биргелешип башкарылары, Кыргызстандын жарандары ага эркин кирип, ал жерден балык кармап, суу сугарууга ээн-эркин пайдалана алат деген жүйөөлөр дагы аларга таасир эткен жок. Бул учурда Кыргызстандын кызыкчылыгына зыян келтирилгени тууралуу кандай сөз болушу мүмкүн? Чек ара аймагынын жашоочулары президент жана УКМКнын башчысы менен болгон жолугушууда маселенин баарын түшүнүшсө, “оппозициячыларга” эч нерсе жеткен жок.

Адекватсыз аракеттерди жасаган адамдар аны түшүнүүгө да аракет кылбаганы көрүнүп турду, анткени аларга кызыксыз болчу. Алар жолугушууну үзгүлтүккө учуратуу үчүн гана келишкендей. Ошондой эле жолугушуунун жыйынтыгы боюнча айрым маалымат каражаттарына берген интервьюларында алар бардыгын туура эмес чагылдырышты. Мындай шылуундар кандай максаттарды көздөп жатат?

Бул боюнча кызыктуу пикир бүгүн Бишкекте "Ой Ордо" эксперттик демилгелер борбору "Альфа" Эл аралык ардагерлер ассоциациясы менен биргеликте уюштурган "Астана саммиттеринин жыйынтыгы. Кыргызстандын региондук интеграциялык процесстердеги ролу" аттуу иш-чарада айтылды. Бул жолугушуунун катышуучулары "Эмнегедир биздин бардык" джингоист патриотторубуз" англо-саксондук гранттарда жашап калыштыбы? Эмнеге азыр Кемпир-Абад суу сактагычы темасын таратып жатышат?" деген суроолорду беришти. Мына ушул маанилүү жагдай азыр "оппозиция" деген аныктама эң туура цитата кылуунун себеби болуп саналат. Айрыкча коңшулар менен чек араны тактоо боюнча маселелерде. Албетте, бул процесске үчүнчү жактардын катышуусу олуттуу көйгөйлөргө алып келиши мүмкүн.

Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосундагы чек араларды делимитациялоо боюнча келишимге кол коюуну кандайдыр бир күчтөр үзгүлтүккө учуратууга жетишсе, анда эки элдин ортосунда жер жана сууга байланыштуу талаш-тартыштар пайда боло турган Борбор Азиянын картасында бир нече оор жагдайлар калаары талашсыз. Чыңалуунун бул потенциалдуу көз карашында, кичинекей чагымчылдык дагы чоң чыр-чатакты жаратышы мүмкүн. Дайыма туруксуздуктун бул булагы кимге керек?

Өзбекстан менен келишимдердин ишке ашпай калышы, чек араны делимитациялоо кандай кесепеттерге алып келиши мүмкүн экенин эч ким билбейт. Бул Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан темир жол долбоорун ишке ашырууга кандай таасирин тийгизет? Тилекке каршы, “оппозициянын” адекватсыз жүрүм-турумунун экономикалык кесепети Кыргызстан үчүн өтө жагымсыз болуп калышы мүмкүн.

Мунун бир гана жолу бар – тынчтыкты жана биримдикти сактап, чагымчылдыкка алдырбоо. Эл аралык оор кырдаалда бул эң туура чечим.

Булак: Кабар