Бийлик элдин үнүн укпай жаткандыктан Жалал-Абад, Аксы, Сарууда жана Ошто нараазычылык акциялары күчөп, кырдаал күндөн-күнгө курчуп баратат. Мына ушул татаалдашып бараткан коомдук-саясий абалды байкаганым үчүн эл алдына чыгып, бийликке өз оюмду ачык айтып коюуну туура таптым. Мен 2005-жылы да, 2010-жылы да көзүн май баскан бийликке катуу сын айтып чыканмын. Ошол кездеги революционерлер, кийин президент болушкан Курманбек Бакиев менен Роза Отунбаевалар менин үйүмдү штаб кылып, кирсе-чыкса «рахмат» айтып иштешкен.
2010-жылдын апрелинде бийлик алмашып, баш мыйзамды өзгөртүп, бийлик бутактарын жаңылап шайлап, «парламенттик өлкөгө айландык» дегенибизге үч жылдан ашты. Бирок, тилекке каршы,биз күткөндөй коомдогу келишпестиктер токтоп, өнүгүү жолуна түшө алган жокпуз. А дегенде катуу бакылдап, парламенттик өлкөнүн элесин туудуруп жаткан Жогорку Кеңешибиз (ЖК) да эки жылга жетпей «жаагы талып», дээрлик көпчүлүгү президентке «ийилип» берип, кайта эле бир адамдын көзүн караган заман орноп, жакпагандар четинен камалып, тажабаган бакырчаактарыбыз баягы, көнүмүш адатына салып, «авторитари-иизм(!)», деп айкайлап, жер-жерлерде жолдор тосулуп, нааразычылык акциялары күч алып, бир жагы өзүлөрүн өзү билип, өзгөчө кырдаал киргизип алышса, дагы бир жагында энелер ооздорун скотч менен чаптап, ачкачылык жарыялашып, эл ичи тынчыбай, эртеңкибиз күңүрт болуп, коопту кырдаал түзүлүп турган кез.
Эркелетип, АША дейбиз, “Ф.И.О...сун” кыскартып, анткени, кулакка жагымдуу угулат. Океңдер болсо көбүнчө биздин президентти “Эхо Москвы” үналгысына берген маегинде өзү айтып бергенине таянып, “Алёша” аташат. Туурасын айтканда, албетте Алмазбек Шаршенович Атамбаев – Кыргыз Республикасынын президенти.
Биздин кыргыз саясатына кокустан келген сабатсыз, көчө адамдары көбөйүп кетип, саясаттын өзөгү болгон "демократия" түшүнүгүн бир тарап карап келүүдө. Алар бир эле "демократия" бар деген түркөй абалда элди адаштырып сүйлөшөт. Чыныгы турмушта "демократиянын" типтери, түрлөрү көп. "Демократия" гректин "демос", "кратос" деген сөзү, бизче которгондо "элдик бийлик" болуп которулат. Бирок, саясий турмушта "демократия" сөзүнүн мааниси таптык же мамлекеттик кызыкчылыкка карап бурмаланып, натыйжада "демократиянын" бузулган, бурмаланган көптөгөн түрлөрү: "советтик демократия", "батыштык демократия", "буржуазиялык демократия", "аскердик демократия", "либералдык демократия", "локалдык демократия" ж.б. келип чыкты.
Туура бир жума мурда өз үйүнүн жанынан белгилүү жактоочу Икрамидин Айткулов белгисиз адамдар тарабынан токмоктолгондугу белгилүү. Экс-депутаттар К.Ташиев, С.Жапаров, Т.Мамытов, экс-министрлер Р.Сабиров, У.Ташбаев, “Мегаком” компаниясынын башкы директорунун экс-жардамчысы А.Абеков ж.б. көптөгөн жогорку даражалуу адамдардын укугун коргоп чыккан жактоочуну кимдердин буйругу менен сабап кеткендиги аликүнчө дайын боло элек. Бирок, анын өтө чуулгандуу иштер боюнча башкаларга жакпаган позицияны тутунуп, күрөш жүргүзүп келе жаткандыгын, айрыкча Башкы прокуратура, Улуттук коопсуздук кызматынын катачылыктарын санап келаткандыгын эске алганда – Икрамидин Айткуловдун душмандары четтен табылат.
Урматтуу замандаш, биз бүгүн илимий технология күчтүү өнүккөн доордо жашап жатабыз. Айрым өлкөлөр космоско, алыскы планеталарга жасалма спутник учуруп, ал аркылуу табият сырларын ачып, келечекке пайдалануу камын көрүүдө. Жасалма спутник “компьютердик программалуу автоматтык станциясы” аркылуу адамсыз эле башка планетага жайгашып, өзүнө тагылган милдеттерди так аткарып калууда. Ушуга эле окшош ыкмада “автоматташкан политтехнологиялык программа” аркылуу жер жүзүндө бузуку геосаясий оюндарды жүргүзгөн айлакер, кара ниет күчтөр пайда болду. Алар мамлекеттик түзүмдү өз өлкөсүнө каршы коюп, өз коомун, өз элин өзү бузуп, өзү жок кылуучу саясий механизмге, саясий системага айландыруучу “политтехнологиялык программа” даярдап, аны мамлекетке “Конституция” долбоор катары каржылоо менен экспорттоп, сунуштайт.
Башкы прокуратурабыз 2003-жылы Кумтөр боюнча кабыл алынган келишимге карата кылмыш ишин ачты. Ошол келишимге тиешеси бардыгы тууралуу а кездеги чиновниктерге күнөө койду. Экс-министирлер Болот Абилдаев, Темирбек Акматалиев, Курманбек Осмонов, экс-чиновниктер Н.Алымбаев, А.Жолошов, Д.Камчыбеков жана башкалар суракка тартыла баштады. Кылмыш-Жаза Кодексинин «кооруция» беренеси боюнча (ст. 303, ч. 2) тартылышты. Бул келишимге премьер-министр катары Николай Танаев колун койгон. Азыр Россияда жашап жүрөт, жакында «Аргументы и Факты» гезитине интервью берип, өзүн толук актаганга аракет жасады. Мунун сөзү боюнча, «Камеко» бизди 2003-жылга чийин тоноп келген экен, «подоходный налогтон» башка эч нерсе төлөбөптүр, ал эми так ушул Танаев кыргыздарды канадалыктардан куткарган экен. «2003-жылдын 31 декабрында кабыл алынган Өкмөттүн токтому өлкөбүзгө эбегейсиз пайда алып келди» дейт. Андай болсо жанагы кылмыш иш боюнча суракка тартылган инсандарды мамлекеттин сыйлыктарына көрсөтүш керек да. Танаев бетин тырмап, «эл аралык соттордо кыргыздар утулат» деп жар салып жатат. Мунун логикасы чирип калган балыктай экен.
Ажолордун алкынын бузуктугу, элди жакырлантып, өлкөнү экономикалык саясый кризистин чыландысына түртүп, жалпы элдин нааразычылыгын алып келип, акыры кыргыз элинин өмүрү менен ойногонго өтүп, чоң төңкөрүштөрдү чыгарды. Айрыкча кедей-кембагалдардын турмушу менен ойноп, өмүрлөрү менен кош айтыштырып, алардын жакындарын кайгы-муң, аза тартууга салды.
19-октябрда Казакстандын бийликтеги “Нут отан” партиясынын XV курултайы болду. Астанада өткөн бул үлкөн жыйынга Казакстандын баардык чиновниктери менен элитасы катышып, баурдастардын журт бастыгы Нурсултан Назарбаев узак жана мазмундуу доклад жасады. Адатта мамлекет башчыларынын көп сүйлөгөнүнөн жыйынга катышкан делегаттар тажаса, Нуракенин ар бир айткан сөзү угумдуу жана жугумдуу болду. Анткени ал кургак, жалган цифраларга таянбастан, өз өлкөсүнүн жетишкендиктери жана келечеги тууралуу жасалган жана мындан ары аткарыла турган иштерди баяндады.
«Кумтөр» алтын кени боюнча көп убакытка созулган «Центерра Голд Инк.» менен сүйлөшүүлөр аяктап калды. «Ырынан чыры көп» алтын маселеси өлкөбүз эгемендүүлүккө ээ болгондон бери далай саясый оюндардын бутасына айланып, «Легендарлуу парламенттин» тарашына, туңгуч премьер-министр Насридин Исановдун табышмактуу жагдайда өлтүрүлүшү менен белгилүү. Былтыр эле «Кумтөрдү» улутташтыруу демилгесин көтөрүп митинг өткөргөн «Ата-Журттун» депутаттары бийликтин «репрессиясына» кабылып, камалып, акыры мандатынан ажырап тынды.
Акыркы мезгилде Орусиянын "идеологиялык машинеси" Кыргызстан Бажы бирикмесине кирсе укмуштуудай жыргай турганы жөнүндө жергиликтүү сайттарга макалаларын жаза баштады. Бажы биримдигине кирүү же кирбөө кыргызстандыктар үчүн өтө маанилүү болуп эсептелет. Ал ар бир кыргыз жаранынын жашоосуна таасирин тийгизет. Ошон үчүн мен да өз оюмду ортого салып жатам.
Өткөн жылдын аягында президент Алмазбек Атамбаев Германияга болгон иш сапарынын алкагында канцлер Ангела Меркель менен жолугушуу учурунда «азыркы президенттик мөөнөтүмдүн акырына чейин президенттик ыйгарым укуктарымды кыскартам» деп жарыя кылган. Бул көпчүлүктүн, өзгөчө демократияны жана парламентаризмди колдогон адамдардын көңүлүн бурган. Президент Атамбаев ошол пикирин чын жүрөгү менен күйүп айттыбы, же болбосо демократия менен парламентаризмдин жардамы менен гүлдөгөн мамлекетке барып, алардын ийгиликтерин көрүп эреркеп кеттиби, так айталбайм, бирок мен ал көз карашты толугу менен колдойт элем.
Өзүңүздөргө белгилүү болгондой, “Ата-Журт” мекенчил саясий партиясынын лидери Камчыбек Ташиев жасалма айыптар тагылып, мыйзамсыз кылмыш иши козголуп, анын жайынтыгында дээрлик 9 ай бою камакта олтурду. Бишкек шаардык соту “ата-журтчу” үч депутатты актоо чечимин чыгарганы менен, Жогорку сот бийликтин ырын ырдап, Ташиев, Жапаров, Мамытовду күнөөкөр таап, 1,5 жылга соттоо менен аталган эл өкүлдөрүнүн мандатынан ажырашына жол ачып берди. Мына ушул чуулгандуу сот иши, деги эле өлкөдө болуп жаткан саясий процесстер тууралуу Камчыбек Кыдыршаевич көп убакыт тыныгуудан кийин бүгүн гана ооз ачып, айтып берип олтурат.
Өткөндө президент Алмазбек Атамбаев өзүнүн маегинде “күзүндө коррупцияга каршы күрөш күч аларын” жана “коомдук кырдаалды курчутуу аракеттери” болорун билдирген болчу. Ажонун бул сөзүн уккандар коомдук-саясий кырдаалды баягы эле “кара жащик” элге желмогуз көрсөткөн оппозиция курчутуп, массалык толкундоолорду уюштурарына ишене баштаган болчу. Бирок, “бомбаны” бийлик өзү жарып, кырдаалдын курчушуна өздөрү себепкер болгондугу эл ичинде терс реакция жаратууда.
Бүгүнкү кыргыз бийлигинин жүргүзгөн саясатын, жасаган ишин кай жагынан алып карабайлы, азыркы жана эртеңки кызмат ордун сактап калуу үчүн элди түндүк-түштүккө, уруу-урууга бөлүп-жаруу менен алектенгендиги сокур адамга деле көрүнүп турат., А.Атамбаевдин тегерегиндегилер “Ата-Журттун” үч депутатына (К. Ташиев, С. Жапаров, Т. Мамытов) кылдай күнөөсү үчүн тоодой айып тагып,бүтүндөй мамлекетти бир жыл дүрбөлөңгө салып, КТР сыяктуу бакма маалымат каражаттарынан “заказной” материалдарды чыгартып, элдин башын айландырып, мойнуна “соттолгон” деген каргы тагылган соң депутаттык мандатынан да ажыратып моокуму канды го деп ойлогонбуз.