Бишкек - "Саясат.kg". Алдын ала талдоолор боюнча президенттикке талапкерлердин саны  аябай көп болуп, көпчүлүгү расмий каттоо мезгилинде кайра тартаары белгилүү болуп калды.

 

Чынында ким эле президент болгусу келбесин, бирок, президент болуу үчүн бир эле адамдын жеке каалоосу жетиштүү болбой турат. Анын каражаты, күчтүү тарапкерлери жана элдин колдоосу биринчи кезектеги шарттардын бири. Экинчиси – оппоненттердин канчалык мүмкүнчүлүгү бар жана аларды ким колдойт, үчүнчүсү – канчалык деңгээлде шайлоо таза өтөт жана тышкы күчтөр канчалык деңгээлде шайлоо процессине таасир тийгизе алат.

 

Адатта алты-жети талапкердин ортосундагы шайлоодогу күрөш эң жөнөкөй, анда атаандаштар да анчалык чоң тоскоолдук бере албай, жыйынтыгында бир эле жеңүүчү болору анык.

 

Ал эми, күчтүү атаандаштар катышып жаткан үчурда шайлоо татаал жана анын өтүүсү да ар кандай жолдорго туш келиши мүмкүн. Ошондуктан мындай шайлоолордо, атаандаштар мүмкүн болушунча көбүрөөк тарапкерлердин катышуусун көздөйт. Биринчиден бул добуштарды бөлгөнгө ыңгайлуу эсептелсе, экинчиден көпчүлүктүн арасында атаандашты одарууга шарт тузүлөт деп эсептелет. Мындай ыкмаларды көбүнчө бийлик тарап колдонуп келген.

 

Эгер шайлоого көпчүлүк катышуучулардын ичинде бир нече  күчтүү талапкерлер туш келсе, шайлоо эки тур менен өтүүгө туура келет. А эгерде шайлоого катышуучулардын ичинде эки күчтүү талапкер туш келсе, шайлоо үч тур менен өтүүсүнө да туура келип калышы ыктымал.

 

Кандай жол менен канча жолу өткөндө да шайлоого таза ниет менен келип, эч кимге кошулбай, адилеттүүлүктү көздөгөн талапкер жеңип  чыгат. Ал эми канчалык элдин көзүн боеп, ар кимди кошулууга үндөп, күчкө салган талапкер ошончолук максатынан алыстап, үч тур менен да жеңилет. Бул көпчүлүк мамлекеттердин тарыхынан түзүлгөн эреже.

 

Эми Кыргызстандагы шайлоону алсак, бүгүнкү күндө шайлоого катышуунү ачыктагандардын саны 24кө жетип, дагы күн сайын өсүүдө. Демек шайлоого катышуучулардын саны көп болот.

 

Борбордук шайлоо комиссиясы эч нерсе баштала элек туруп, маалымат агенттиктер үгүт иштерине катышпайт деп айтып чыгышып, кийинчереек катышса болот деп чыкты. Ал эми бүгүн Т.Абдраимов катышса болбойт, эгер катышса айып төлөөгө мажбур болот деди "Азаттыкта". Анда кайсы мыйзамдын негизинде маалымат агенттиктери айып төлөшөт? Же БШК адашып жатабы?

 

БШКнын электрондук маалымат түйүнү, Мамалекеттик автоматташтырылган “Шайлоо” системасы мунун  баары электрондук маалымат түйүнүн түзөт, эгерде булар маалымат каражаттарына кирбесе, анда БШК өзүнчө гезит же журнал чыгарып, күнүмкүсүн күндө, же түнкүсүн түндө элге жүгүрүп жеткире алабы?

 

Жакында жаңы мыйзам боюнча президенттик шайлоого катышуучу башка мамлекеттин президенти же салмактуу саясатчылары менен сүрөтүн колдонууга тыйуу салынат деп жазып чыгышты. Бирок, бийлик тараптан катышуучу талапкерлер  бул мыйзамды бузбайт деген кепилдикти бирөө бере алабы?

 

Себеби жөнөкөй талапкер башка өлкөнүн президенти же салмактуу саясатчысы менен сүрөт турсун, аларга жакын жолой албайт да...